درمان دیسک کمر
درمان دیسک کمر
آناتومی کمر
قوس وسطی ستون فقرات کمر را قسمت سینه ای یا توراسیک (Thoracic) می گویند که تحدب به سمت عقب دارد و از ۱۲ مهره تشکیل شده است.و آن هارا از بالا به پایین و از یک تا دوازده بصورت T1-T12 نامگذاری می کنند.
قوس پایینی همان قسمت کمری یا لومبار (Lumbar) است که به سمت جلو تحدب دارد و از ۵ مهره تشکیل شده است. این ناحیه وزن تنه را تحمل کرده و کمردرد بیشتر در این محل احساس می شودکه آن ها را از بالا به پایین و از یک تا پنج بصورت L1-L5 نامگذاری می کنند.
قسمت خاجی یا ساکروم Sacrum از به هم چسبیدن چند مهره کوچک (5 مهره به هم چسبیده) درست شده است. این استخوان جزیی از حلقه لگن بوده و ستون مهره را از طریق مهره های خاجی یا ساکروم به لگن متصل می گرداند.
این مهره ها توسط قرار گیری جسم مهره ای (Vertebrae Body)در قسمت قدامی،قوس مهره(Lamina)در قسمت جانبی و نحوه ی قرار گیری زائده ی خاری(Spinous Process)نسبت به یکدیگر،کانال نخاعی را تشکیل می دهد.به واسطه ی دیسک میان مهره ای،مهره های ستون فقرات نسبت به یکدیگر حرکت داشته و محل اتصل آن ها با یکدیگر(مفصل) Facet نامیده می شود.حفظ آناتومی این ناحیه به واسطه لیگامان ها صورت می گیرد و ساختمان نخاعی از ریشه های عصبی محافظت می کند.
منظور پخش فرمان حرکتی از مغز به عضلات(اندام)یا دریافت پیام حسی از اعصاب به مغز،ریشه های عصبی به صورت پراکنده در سراسر بدن قرار گرفته است.
روش های درمانی
به طور عمومی دو شکل درمان وجود دارد:
1-روش غیر تهاجمی
2- روش جراحی
روش غیر تهاجمی: درمان های اولیه شامل استراحت،تزریق دارو و یا ورزش، فیزیو تراپی و…می باشد.در صورتی که روش های های اولیه به درمان یا کنترل روند بیماری کمک نکند، روش های درمانی دیگر از قبیل بلاک کردن ریشه های عصبی و یا جراحی Fusion برای Fixation داخلی توصیه می شود.
روش جراحی: هدف از جراحی دسترسی به نخاع و ریشه های عصبی از قسمت قدامی و خلفی می باشد. که در هر دوروش مزایا و معایبی و جود دارد.اگر پزشک انجام عمل در بخش خلفی را توصیه کند؛ در بیشتر نمونه ها برش از خط وسط کمر انجام خواهد شد. جراحی های ستون فقرات، تحت بیهوشی عمومی (GA) انجام شده که در ارتباط با عوارض جانبی بیهوشی و پروتکل جراحی، به بیمار توضیح خواهد داد. محل مناسب عمل جراحی توسط تصویر برداری با اشعه X به منظور راهنمایی دقیق تر جراح مشخص می شود.
روش های پیشنهادی برای عمل جراحی
1-آزاد سازی کانال نخاعی (لامینکتومیLaminectomy): این روش شامل آزاد سازی از یک یا دو طرف یا جهت افزایش فضای کانال مهره ای با برداشتن قوس مهره (Lamina) یا حتی زائده ی خاری (Spinous Process) می باشد.در برخی موارد انجام همیلامینکتومی(آزاد سازی تنها یک بخش از ستون فقرات) کفایت می کند.
آرترودز (Fusion بدنه های مهره) فقط در صورتی احتیاج می شودکه ستون فقرات دچار بی ثباتی است.
2-رفع تنگی فضای بین مهره ای (فورامینوتومیForaminotomy ): آزاد سازی ریشه ی عصبی موجود در فضای مهره ای از طریق حذف قسمتی از استخوان نزدیک مفصل صورت می گیرد. در صورتی که فشار روی ریشه عصبی زیاد باشد، بخشی از دیسک نیز برداشته می شود.
3-عمل ثابت کردن ستون فقرات (آرترودزArtherodesis ): بی ثباتی ناشی از اختلال، جراحت یا روش های جراحی، به وسیله ی ثابت سازی ستون فقرات اصلاح می شود که این روش به منظور ایجاد ثبات، تسکین درد و بازیابی عملکرد ستون فقرات انجام می پذیرد. تا زمانی که ثبات ستون فقرات مورد قبول باشد نیاز به Fusion نیست. تجهیزات مناسب برای این عمل جراحی پیچ (Screw)،کیج(Cage) و plate می باشد.
موفقیت عمل چگونه بررسی می شود؟
علائم ناشی از تحت فشار قرار گرفتن اعصاب، پس از جراحی کاهش یافته یا از بین می رود. اما ممکن است درد یا بی حسی اندام به دلایل زیر دوباره بوجود آید:
1-نوروپاتی
2-عدم اصلاح دیسک آسیب دیده
3-بیرون زدگی دیسک در ناحیه ای دیگر
منبع: کتاب Spine از انتشارات ,Thiemeکتاب Spineاز انتشارات schattauer